Bài tập 1: 

• Nhan đề bài thơ: Là một vế phụ chỉ thời gian trong một câu, gây sự chú ý, tín hiệu của sự sống , mùa hè.
• Khi con tu hú gọi bầy cũng là khi đất trời chuyển sang hè, trong không gian lao tù bức bối, ngột ngạt, người chiến sĩ cách mạng lắng nghe mùa hè đang rạo rực càng thêm cháy bỏng niềm yêu sống, khao khát tự do.
• Tiếng tu hú kêu tác động mạnh mẽ đến tâm hồn nhà thơ vì nó gợi nhắc về mùa hè phóng khoáng, tưng bừng với bao cảnh sắc quyến rũ đối lập với cảnh tù chật chội.

Bài tập 2: Nhận xét mùa hè 6 câu đầu:  tươi đẹp, dào dạt sức sống, khung cảnh đất trời cao lộng như hiện ra trước mặt người đọc trong bài thơ. Không gian như được mở rộng ra cả bốn phía: cao, xa, rộng, sâu.

Chi tiết khiến e có nhận xét đó:

• Tiếng kêu của chim tu hú trên đồng quê gọi bầy, nghe bồi hồi tha thiết.
• Màu vàng tươi của “lúa chiêm”, màu đỏ của “trái cây”, màu vàng tươi của “bắp” phơi đầy sân.
• “tiếng ve ngân”, “đôi con diều sáo lộng”.

=> Mùa hè hiện lên thật tươi vui, rạo rực, hứa hẹn một mùa hè tươi đẹp.

Bài tập 3: Phân tích tâm trạng người tù – chiến sĩ được thể hiện ở 4 câu cuối. Mở đầu và kết thúc bài thơ đều có tiếng tu hú kêu, nhưng tâm trạng của người tù khi nghe tiếng tu hú thể hiện ở đoạn thơ đầu và ở đoạn thơ cuối rất khác nhau, vì sao?

• Trong bốn câu thơ cuối:  tâm trạng bực bội, bức bối của người tù, khao khát tự do, khao khát được sống.
• Mở đầu và kết thúc bài thơ đều có tiếng chim tu hú kêu, tuy nhiên trong sáu câu đầu khi nghe tiếng chim tu hú kêu người tù như hân hoan chào mừng mùa hè đến. Vậy nhưng ngay sau đó khi nghĩ đến cảnh tù tội bị giam cầm của mình người chiến sĩ lại thấy bức bối khó chịu và không cam chịu.

Bài tập 4: Cái hay của bài thơ được thể hiện:

• Nội dung: thể hiện một tình yêu cuộc sống tha thiết, niềm khát khao tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng khi bị giam cầm trong nhà tù thực dân.
• Nghệ thuật: hình ảnh gần gũi, giản dị giàu sức gợi cảm; thể thơ lục bát, lời thơ tự nhiên, truyền tải được cảm xúc lắng sâu, đồng thời thể hiện được nguồn sống sôi sục của người cộng sản trẻ.

Viết 1 đoạn văn từ 10 – 12 dòng theo hình thức tổng phân hợp để nêu cảm nhận tâm trạng người tù trong đoạn thơ trên

Bài tham khảo

Đoạn thơ là những dòng tâm trạng uất ức, bực dọc, tức tối vì cuộc sống ngột ngạt của nhà tù  từ khao khát được tự do của người chiến sĩ trong cảnh tù đày. Hè đến rộn ràng qua khung cửa sắt làm rộn lên trong trái tim người chiến sĩ những khao khát bùng cháy của người chiên sĩ. Trong nơi ngục tù tối tăm, ngột ngạt, gò bò, và không có tự do ấy, chim tu hú cất lên ngoài khung cửa sắt như đánh thức không gian phá bỏ sự im lặng tối tăm nơi ngục tù thôi thúc người chiến sĩ:” đạp tan phòng” để lấy lại tự do cho bản thân mình. Câu thơ “Ngột làm sao // chết uất thôi” với cách ngắt nhịp 3/3, cảm xúc như nén xuống bỗng trào lên thể hiện một ý chí bất khuất. Quyết sống vì tự do! Quyết chết vì tự do! Mở đầu bài thơ là tiếng chim tu hú “gọi bầy”, khép lại bài thơ là tiếng chim tu hú ‘ngoài trời cứ kêu” như là nỗi khao khát, khắc khoải nhớ thương, mong muốn cháy bỏng được tự do để có thể cống hiến. Qua đoạn thơ ngắn mà tác giả đã khắc họa được tâm trạng và nỗi niềm khao khát tự do, khao khát công hiến, được chiến của người chiến sĩ Cách Mạng bị bắt giam ngục tù.

Chia làm 2 phần:

– Phần 1 (6 câu thơ đầu): Cảnh mùa hè sinh động, nhộn nhịp tự do của cảnh vật.

– Phần 2 (còn lại): Tâm trạng bức bối, ngột ngạt của người chiến sĩ cộng sản trong chốn lao tù.